اختلال کبد چرب؛ علت ابتلا، علائم، پیشگیری و درمان

کبد

کبد بزرگترین عضو و غده ­ی بدن و یکی از حیاتی­ ترین اندام­ ها است که تقریباً 2 تا 3 درصد وزن متوسط بدن را تشکیل می­دهد ¹. سطح کبد صاف و گنبدی شکل است و این اندام عمدتاً در ربع فوقانی راست شکم قرار دارد که توسط قفسه سینه و دیافراگم محافظت می شود. کبد طبیعی تا دنده های 7 تا 11 در سمت راست قرار دارد و واحد عملکردی اصلی این عضو بدن، لوبول است. در کبد سلول های مختلفی وجود دارد که می توان به هپاتوسیت ها، سلول های ستاره ای و سلول­ های کوپفر اشاره کرد. هپاتوسیت ها بیشترین تعداد سلول های کبدی را شامل می شوند و در  متابولیسم لیپید، کربوهیدرات و پروتئین و تولید اسید صفراوی نقش دارند. سلول های ستاره ای نیز ذخیره کننده چربی در کبد  و همچنین ذخیره کننده ویتامین آ هستند. از طرف دیگر سلول های کوپفر در کبد به عنوان ماکروفاژ عمل می کنند و بخشی از سیستم فاگوسیتی را در بدن تشکیل می دهند. سلول های کوپفر، سلول های خونی فرسوده، باکتری ها و ذرات خارجی را می بلعند و در پاکسازی کبد از این عوامل، نقش اصلی را دارند^2،3. کبد دارای وظایف متعددی از جمله ترشح صفرا، متابولیسم بیلی روبین، عملکردهای عروقی و خونی، متابولیسم مواد مغذی، سم زدایی متابولیک و ذخیره مواد معدنی و ویتامین ها را دارد ⁴.

 

 

اختلال کبد چرب و انواع آن

یکی از اختلالات کبدی که افراد به آن دچار می شوند، کبد چرب می باشد. کبد چرب اختلالی است که با تجمع بیش از حد چربی در سلول‌های کبدی شناخته شده و به دو گروه بیماری کبدچرب الکلی و بیماری کبدچرب غیرالکلی تقسیم می شود⁵. بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) در سطح جهان، در حال حاضر شایع ترین بیماری کبدی است و شیوع آن در حال افزایش است و تخمین زده می شود که تا 25 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار داده است. این افراد در معرض خطر بالای عوارض قلبی عروقی و مرگ و میر هستند^6،7. کبد چرب غیر­الکلی (NAFLD) خود شامل کبدچرب غیرالکلی (NAFL) و استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) می­شود. در NAFL، استئاتوز کبدی بدون شواهدی از التهاب وجود دارد، در حالی که در NASH که شکل تهاجمی بیماری است، آسیب سلول­های کبدی و مرگ سلولی همراه با التهاب لوبولار و پورتال رخ می­دهد که می­تواند منجر به فیبروز و سیروز و کارسینوم کبدی شود ^5،8.

 

 

علت ابتلا به کبد چرب

عوامل محیطی و سبک زندگی نامناسب، استعداد ژنتیکی، اختلالات متابولیک مانند دیابت نوع دو، سندروم متابولیک، دیس لیپیدمی، چاقی احشایی و مرکزی، هایپرگلیسمی از جمله عوامل تاثیر گذار در بروز اختلال کبد چرب هستند. امروزه بعضی از مطالعات، تاثیر میکروبیوتای روده را نیز به عنوان یک عامل دیگر در احتمال ابتلا به بیماری کبدچرب غیرالکلی نشان می دهند ^6،9،10. دیابت نوع دو نیز یکی از ریسک فاکتورهای مهم در بروز اختلال کبد چرب است. در شرایط عادی بافت چربی به شدت به انسولین پاسخ می‌دهد و انسولین لیپولیز بافت چربی را سرکوب می کند، اما در شرایط مقاومت به انسولین، افزایش لیپولیز تری گلیسیرید و آزادسازی اسیدهای چرب (FFA) از بافت چربی رخ می­دهد و افزایش FFAهای در گردش، برای جذب و ذخیره کبدی در دسترس قرار می گیرد. تجمع اسیدهای چرب در سلول های کبدی باعث سنتز تری گلیسیرید می شود و همچنین در طی این فرآیند، واسطه های دی آسیل گلیسرول تجمع می یابند. مطالعات نشان می دهد که استرس اکسیداتیو، عدم تعادل بین تولید رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان های محافظ، عامل مهم دیگری در پاتوژنز NAFLD است که با التهاب و سمیت FFA ها مرتبط است ^6،9.

 

 

علائم کبد چرب

از علائم این بیماری می توان به خستگی، اختلالات خواب، ناراحتی ربع فوقانی راست شکم  و در مراحل پیشرفته مانند فیبروز و سیروز به خارش پوست، بی اشتهایی، حالت تهوع، تورم و ادم در اندام های انتهایی بدن و حتی یرقان اشاره کرد .با این حال اکثر بیماران بدون علامت هستند و به همین دلیل بیماری کبد چرب غیرالکلی یک بیماری خاموش است^5،11.

 

 

تشخیص کبد چرب

روش­های تصویربرداری مختلفی مانند سی تی اسکن، سونوگرافی، الاستوگرافی و MRI برای اثبات تشخیص بیماری‌های کبدی مانند NAFLD و  NASH مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین یافته­های آزمایشگاهی مانند آمینوترانسفرازها (AST وALT)، آلکالین فسفاتاز (ALP)، فاکتورهای لخته کننده، آلبومین، بیلی روبین، فریتین در ارزیابی عملکرد کبد کمک کننده هستند⁵.

پزشکان با شرح حال­گیری، انجام معاینه فیزیکی، بررسی تعدادی از فاکتورهای خونی، بیماری کبد چرب را تشخیص می دهند. هپاتومگالی می تواند در طول معاینه فیزیکی ظاهر شود که به علت نفوذ چربی در کبد می باشد. از نظر تست­های تشخیصی، استاندارد طلایی برای بررسی هر شکلی از التهاب کبد، بیوپسی است و تشخیص واقعی NASH نیازمند ارزیابی میکروسکوپی بافت کبد است که با بیوپسی به دست می آید ⁸.

 

 

درمان کبد چرب

باتوجه به اینکه درمان دارویی تایید شده­ای برای این بیماری وجود ندارد، اصلاح سبک زندگی شامل ورزش و رژیم غذایی و مصرف مکمل و داروهای کمک کننده برای پیشگیری و درمان بیماران مبتلا به NAFLD توصیه شده است. بررسی­ها نشان می­دهد که ورزش و کاهش وزن می تواند باعث کاهش تری گلیسیرید داخل کبدی و سنتز اسیدهای چرب شود و تست های بیوشیمیایی کبد، بافت شناسی کبد، سطح انسولین سرم و کیفیت زندگی را در بیماران مبتلا به NAFLD بهبود بخشد.

همچنین یک رژیم غذایی سالم همراه با کاهش کالری دریافتی و کاهش مصرف غذاهایی با شاخص گلیسمی بالا (GI) در کنار افزایش مصرف اسیدهای چرب غیراشباع، اسیدهای چرب امگا 3، فیبرها و منابع پروتئینی خاص مانند ماهی و مرغ، می تواند اثرات مفیدی در این بیماران داشته باشد مصرف مکمل و داروهایی از جمله ویتامین E، پیوگلیتازون، آنالوگ های GLP-1 ، استاتین ها، پروبیوتیک ها و سین بیوتیک ها به عنوان درمان­های کمکی برای بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی در نظر گرفته می شود ^7،8،12 .

 

 

لیورمد؛ راهکار دارویی درمان کبد چرب

باتوجه به شیوع بیماری کبد چرب، پیداکردن درمانی موثر و بی­خطر مورد توجه قرارگرفته است. گیاهان و محصولات طبیعی، با داشتن ترکیبات موثره متعدد می­توانند از مسیرهای مختلفی در بهبود این بیماری نقش داشته باشند.

کپسول لیورمد یکی از داروهای گیاهی است که توسط پزشکان جهت بهبود کبدچرب تجویز می شود. کپسول لیورمد، فرموله شده توسط متخصصان شرکت دارویی زردبند، حاوی مواد موثره گیاه Silybum marianum، و دارای فرمولاسيون مايع است که موجب جذب بهتر مواد موثره و در نتيجه اثربخشی بيشتر آن در درمان اختلالات کبد و بهبود عملکرد اين عضو کليدی بدن می‌شود.

مواد موثره کپسول ليورمد، با مهار آنزیم‎‎های خاص تولید کننده رادیکال‎های آزاد اکسیژن (ROS) ، به عنوان یک آنتی اکسیدان بسیار قوی عمل کرده، سطح آنزيم‌های کاتالاز و گلوتاتیون پراکسيداز را که نقشی اساسی در محافظت در مقابل حمله راديکال‌های آزاد دارند، افزايش می‌دهد و از پراکسیداسیون لیپیدها جلوگیری می‎کند.

از طرف دیگر سيليمارين موجود در لیورمد با مهار ژن NF-kappa B و به دنبال آن کاهش تولید سیتوکاین‎های التهاب زا و همچنین با فعال سازی آنزیم‎هایی با فعالیت آنتی اکسیدانی و آنتی اکسیدان‎های غیر آنزیمی در داخل سلول، موجب ایجاد اثر محافظت سلولی در کبد و کاهش التهاب می‎شود.

سیلیمارین با افزایش تشکیل ریبوزوم‌ها، سنتز DNA و تحریک فاکتورهای تاثیرگذار در سنتز پروتئین، در بازسازی بافت کبد نقش کلیدی ایفا می‎کند. همچنين با مهار تبدیل سلول‎های ستاره‎ای کبد به میوفیبروبلاست‎ها که مسئول ذخیره فیبرهای کلاژن در کبد هستند، از فیبروز جلوگیری کرده و با مهار فرآیندهای التهابی و اثرات ضد فیبروتیک به بازسازی کبد کمک می‎کند ¹³ .

 

 

گردآورنده: فاطمه تابش – دکتر داروساز

 

جهت مشاهده اطلاعات بیشتر از محصول فیتومد لیورمد اینجا کلیک کنید.

جهت خرید آنلاین سافت ژل لیورمد اینجا کلیک کنید.

کپسول لیورمد را به صورت حضوری می توانید از داروخانه های معتبر خریداری کنید.

References:

1. Abdel-Misih SR, Bloomston M. Liver anatomy. Surgical Clinics. 2010;90(4):643-53.
2. Ozougwu JC. Physiology of the liver. International Journal of Research in Pharmacy and Biosciences. 2017;4(8):13-24.
3. Mitra V, Metcalf J. Metabolic functions of the liver. Anaesthesia & Intensive Care Medicine. 2012;13(2):54-5.
4. Lala V, Goyal A, Minter DA. Liver function tests. StatPearls [internet]: StatPearls Publishing; 2021.
5. Brunt EM, Wong VW-S, Nobili V, Day CP, Sookoian S, Maher JJ, et al. Nonalcoholic fatty liver disease. Nature reviews Disease primers. 2015;1(1):1-22.
6. Pydyn N, Miękus K, Jura J, Kotlinowski J. New therapeutic strategies in nonalcoholic fatty liver disease: A focus on promising drugs for nonalcoholic steatohepatitis. Pharmacological Reports. 2020;72:1-12.
7. Chalasani N, Younossi Z, Lavine JE, Charlton M, Cusi K, Rinella M, et al. The diagnosis and management of nonalcoholic fatty liver disease: practice guidance from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2018;67(1):328-57.
8. Pouwels S, Sakran N, Graham Y, Leal A, Pintar T, Yang W, et al. Non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD): a review of pathophysiology, clinical management and effects of weight loss. BMC endocrine disorders. 2022;22(1):1-9.
9. Bagherniya M, Nobili V, Blesso CN, Sahebkar A. Medicinal plants and bioactive natural compounds in the treatment of non-alcoholic fatty liver disease: A clinical review. Pharmacological Research. 2018;130:213-40.
10. Sanyal AJ. Past, present and future perspectives in nonalcoholic fatty liver disease. Nature reviews Gastroenterology & hepatology. 2019;16(6):377-86.
11. Choudhury J, Sanyal AJ. Clinical aspects of fatty liver disease. InSeminars in liver disease 2004 Nov (Vol. 24, No. 04, pp. 349-362). Copyright© 2004 by Thieme Medical Publishers, Inc., 333 Seventh Avenue, New York, NY 10001, USA..
12. Horn CL, Ta AC, Gunn NT. Current and emerging treatments for non-alcoholic steatohepatitis. Current Hepatology Reports. 2020;19:391-401.
13. Hellerbrand C, Schattenberg JM, Peterburs P, Lechner A, Brignoli R. The potential of silymarin for the treatment of hepatic disorders. Clinical Phytoscience. 2017;2(1):1-14.